Aafje Gramsbergen 1672 - na 1720

  • Aafje is geboren in 1672 in Borgsweer en overleden na 1720.
  • Ze is een dochter van Gebbetien Tijmans en Gerard Gramsbergen.
  • Ze trouwt op 5 oktober 1692 in Nieuw Beerta met Willem Jurjens geboren 1660 en overleden in 1727.
  • Hun kinderen zijn: Jurrien 1693, Gerardus 1695, n.n. 1702, n.n. 1705, Truijda 1706 , Fokko 1709 en Geeske (geboren rond 1695).

Aafje groeit op als oudste dochter in een domineesgezin in Borgsweer. Op haar dertiende verhuizen ze naar het dorpje Nieuw Beerta. Ze heeft in 1686 in dit poldergebied als veertienjarige de St. Maartensvloed meegemaakt en de daarop volgende uitbraken van malaria.

Willems ouders hebben zich in 1672 in Nieuw Beerta gevestigd. Zijn vader is al eerder overleden want Willem heeft in 1689 een bedrag van 50 gulden en 8 stuivers uit de nalatenschap van zijn vader ontvangen. 

In 1692 trouwt Aafje in Nieuw Beerta met Willem Jurjens. Zij is dan twintig. Hij is twaalf jaar ouder. De domineesdochter Aafje wordt boerin.

 

Willem wordt vier maanden voor hun huwelijk als lidmaat van de kerkgemeente Nieuw Beerta aangenomen. Bij hun huwelijk zijn haar beide ouders, broer Vincent en zus Aeltjen aanwezig. Van zijn kant zijn de moeder en halfzus van de partij. Al snel worden twee zonen geboren. Het derde kindje overlijdt als baby en vierde kindje wordt dood geboren. Daarna volgen Truijda, Fokko en Geeske.

 

Aafje en Willem wonen in Nieuw Beerta. In de archieven zijn drie meldingen van sterfgevallen in hun huis te vinden, die van een arbeider uit Brandenburg, een dienstmeisje Harmke en een dienstknecht Berent. Willem doet daarvan aangifte op resp. 20 aug 1701, 15  dec 1702 en 19 aug 1703. Deze sterfgevallen zijn niet uitzonderlijk want op een grote boerderij werken in die tijd meerdere knechten en meiden en afhankelijk van het seizoen komen daar nog een aantal dagloners bij.

De boer werkt met de arbeiders op het land en in de stal, waarbij de arbeiders het zware werk uitvoeren. De graslanden worden in de zomer gemaaid door ‘hannekemaaiers’, arbeidsmigranten uit Duitse gebieden waar armoede en werkeloosheid heerst. 

De boerin zorgt samen met de meiden voor de moestuin, de kippen en voor het melken. Verder rest nog de verzorging van de kinderen, de maaltijden en het huishouden waaronder de was en het maken en herstellen van kleding. Het boerenleven zal een omslag zijn geweest voor de domineesdochter Aafje. 

 

Van ongeveer 1706 tot 1728 boeren ze op een landbouwbedrijf in de Kroonpolder, een bedrijf van 47 hectare. De kroonpolder is nog niet zo lang ingedijkt. De nieuwe percelen zijn uitgegeven volgens de regels van het 'beklemrecht'. Er wordt eenmalig een flink bedrag betaald, vervolgens heeft de pachter het recht om de grond voor altijd voor een vast bedrag te pachten.

Op 17 febr. 1711 verkopen Aafjen Gramsbergen en Willem Jurriens aan de stad een stukje land bij ‘de Nieuwe Schanse’. Ze ontvangen een bedrag van 25 gulden, hetzelfde waarvoor ze het eerder hadden aangekocht plus kosten voor verbeteringen.

In 1715 trouwt hun dochter Geeske. Ze wordt met haar man landbouwer in Nieuw Beerta. 

 

Kerstvloed 1717 

Aafje maakt met Kerst opnieuw een overstroming mee, veroorzaakt door een krachtige storm, te lage dijken en matig onderhoud van de dijken in Groningen. De dijken zijn in 1717 ongeveer 2,5 meter hoog. De vloed krijgt een hoogte tot 3 meter en gaat ruim over de dijken heen. In Groningen vallen er ruim 2000 slachtoffers. In het Oldambt is de Dollarddijk bij Finsterwolde het meest beschadigd. Tweeëntwintig mensen komen daar om door verdrinking en kou. Tot in het voorjaar roept de Provincie op om het dode vee te bergen. Er staat her en der nog brak water op het land. Een paar jaar later zijn de dijken voldoende hersteld en verbeterd. 

 

Huwelijk en dood

In 1717 zijn Aafje en Willem beiden bij het huwelijk van hun zoon Jurjen en drie jaar later bij het huwelijk van zoon Gerardus.

In september 1727 krijgt hun achttienjarige zoon Fokko een ongeluk. De koster schrijft in het kerkboek van Finsterwolde wat er is gebeurd. 'Den 19 dito zondag tussen 4 en 5 uur is Fokko Willems zoon van Willem Jurjens en Aafje Gramsbergen Ehel op de Kroonpolder, jammerlijk onder Peerd en Gheze, op de Kosteries Kruisweg bij de Tooren verongelukt, en binnen een uur-tijds in 't Kosterijhuis in mijn eigen slaapstede overleden.'

In datzelfde jaar 1727 overlijdt haar man Willem Jurjens. De datum is onbekend. 

Ook is onbekend wanneer Aafje zelf is overleden. 

In 1728 gaat het landbouwbedrijf naar hun dochter 22-jarige Truijda Willems en haar man Harm Renken.

naar dochter Truijda Willems >> 

Tekening Christina Chalon 1749 - 1808.

 

Vier jonge stieren in de wei, 

Paulus Potter 1651.




Tekening Christina Chalon 1749 - 1808, boerenfamilie.